Actueel

Autisme als oorzaak van een eetstoornis, kan dat?

‘15 jaar, eetstoornis, dominant, eigengereid, koppig en niet empathisch. Dagelijkse onbegrip en strijd in het gezin.'

Met deze omschrijving werd dit jaar een meisje aangemeld bij een praktijk voor kinder- en jeugdpsychologie. Eerdere therapieën en oplossingen die waren aangedragen, hielpen niet. Maar deze GZ-psycholoog bekeek haar problemen vanuit autisme. Dat zorgde voor een doorbraak.

De GZ-psycholoog vertelt:
‘Door middel van cognitieve therapie werd al eerder geprobeerd het meisje te laten ontdekken welke gedachten ervoor zorgden dat ze zo veel angst voelde om aan te komen. Waarom probeerde ze krampachtig controle te houden over haar gewicht of zelfs af te vallen? Dit meisje (met een bovengemiddelde intelligentie) heeft een heleboel geleerd over de effecten van gedachten op gevoelens en gedrag, maar kon dit niet toepassen in haar dagelijks leven. 

Haar ouders hadden al vaker gedacht aan autisme, maar dit werd weggewuifd. De eetstoornis werd gezien als oorzaak van alle problemen. Tijdens de intake ontstond bij mij echter direct de hypothese dat het andersom was. Zou de eetstoornis een uitingsvorm kunnen zijn van autisme?

Zowel in mijn observaties als in de situaties die zowel ouders als dit meisje schetsten, kwamen kenmerken van autisme naar voren. Psychologisch onderzoek bevestigde deze hypothese.

Precies in deze periode kwam het nieuwe boek van Colette de Bruin uit: Dit is Autisme. Aangezien ik zeer enthousiast ben over de duidelijke uitleg in het boek, zowel in woord als in beeld, besloot ik dit boek als uitgangspunt te nemen in mijn uitleg over autisme aan dit meisje en haar ouders. Wat een verademing voor alle partijen! Ik heb alle kenmerken van autisme (vanuit het boek) met haar doorgenomen en zij kon feilloos concrete voorbeelden bedenken van hoe deze kenmerken zich geuit hebben en nog steeds uiten in haar leven.

Ze vertelde over hoe ze afkijkt bij andere meisjes, hen imiteert en zich een beeld heeft gevormd van hoe ze zich zo kan gedragen dat ze het beste in haar omgeving past. Ze vertelde ook over de voortdurende strijd die ze voert tussen willen zijn wie ze echt is (namelijk best wel op zichzelf gericht, niet sociaal, en vaak helemaal niet zo vriendelijk) en het gevoel zich te moeten aanpassen aan wie ze hoort te zijn volgens de heersende norm (aardig, hulpvaardig, rekening houdend met...), terwijl dit laatste haar zo veel energie kost.

De eetstoornis kon ze ook goed verklaren: op het moment dat ze verstrikt raakt in de strijd tussen ‘zijn wie ze is’ en ‘de verwachtingen van de maatschappij’, of als ze door school en sociale interacties overprikkeld raakt, is het focussen op iets overzichtelijks als eten (en gewicht en calorieën) geruststellend.

Met haar ouders nam ik ook het boek door en ook zij herkenden een groot aantal genoemde kenmerken. Voor hen was het een eyeopener dat hun dochter de boodschap die zij gaven anders kon ontvangen. Zij hadden vaak gedacht dat dit slimme meisje probeerde hen te manipuleren en met opzet situaties naar haar hand zette, terwijl haar reacties gebaseerd bleken te zijn op te complexe boodschappen die ze anders interpreteerde.

Zodra dit duidelijk was, pasten zij hun communicatie aan: ze gaven korte, duidelijke boodschappen en checkten of hun dochter het begrepen had zoals bedoeld. Direct veranderde de sfeer in huis. Er is meer begrip, meer geduld en meer ruimte om te vragen om verduidelijking in de communicatie.

Een prachtige basis om de communicatie in het gezin te verbeteren en om verder in de therapie te onderzoeken wat dit meisje nodig heeft om de ‘punthoofd-situaties’ op tijd te herkennen en te onderkennen zodat ze hier op een effectieve manier mee kan omgaan.

Inmiddels zijn we zover dat er een prachtige lijst is ontstaan van kenmerken waarmee dit meisje zichzelf aan het identificeren is:

Wie ben ik?
Wat vind ik leuk?
Wat vind ik belangrijk?
Met wie wil ik omgaan?
Wat heb ik ervoor over om mijn doelen te bereiken?

Maar ook: Wat heb ik ervoor over om de contacten te onderhouden met mijn vrienden en met mijn familie en wat kan ik hierin wel en niet aan? Steeds dichter komen we bij het ontdekken van haar talenten en het erkennen van haar valkuilen.

De essentie van de psychologie: leren focussen op je sterke kanten, je zwakke kanten inzien en erkennen, eventuele problemen aankunnen en verminderen en het inpassen van jou als mens in onze maatschappij: de ontdekking van haar plekje in deze wereld!’

Autisme kan ook andere lichamelijke klachten tot gevolg hebben. Je leest er meer over in het boek Dit is autisme. [link: https://www.geefmede5.nl/webshop/boeken/dit-is-autisme ]